اختلال وسواس فکری و عملی چیست
وسواس و افکار مزاحم یک فشار فکری است
برای ادامه یک فکر یا یک عمل که فرد به غیر منطقی بودن آن واقف است اما قادر به
توقف آن نیست . وسواس را می توان یك ایده، فكر، تصور، احساس یا حركت مكرر یا
مضردانست كه با احساس اجبار و وعلاقه به مقاومت در برابر آن همراه است. بیمار
متوجه غیرعادى و نابهنجار بودن رفتار خود است. روان شناسان وسواس را نوعى بیمارى
از سرى نِوروزهاى شدید مى دانند كه تعادل روانى و رفتارى را از بیمار سلب می کند
و او را در سازگارى با محیط دچار اشكال مى سازد
روانكاوان نیز وسواس را نوعى غریزه واخورده و ناخودآگاه معرفى مى كنند و آن را حالتى مى دانند كه در آن، فكر، میل، یا عقیده اى خاص، كه بیشتراوقات اشتباه است آدمى را اسیر خود مى کند، آنچنان كه اختیار و اراده را از او سلب می کند و بیمار را وامى دارد كه حتى رفتارى را برخلاف میل و خواسته اش انجام دهد و بیمار هرچند به بیهودگى كار یا افكار خود آگاه است اما نمى تواند از قید آن رهایى یابد. قبل از آنکه به سراغ درمان وسواس برویم بهتر است انواع وسواس را بشناسیم .
انواع وسواس
۱. وسواس فکری
و آن یعنی فکری که فرد علی رغم میل خود مرتبا” در ذهن خود به آن مشغول است و قادر به رهایی از آن نیست و همیشه سعی دارد به نتیجه ای برسد که چنین نتیجه ای هیچ وقت حاصل نمی شود. در نتیجه فرد در مسایل و امورات زندگی خود نمی تواند هیچ تمرکزی داشته باشد. وسواس فکری می تواند در ارتباط با وقایع گذشته و یا کارهایی که در حال حاضر در دست اقدام دارد را شامل شود اما هیچ وقت به هیچ نتیجه عملی نرسد. نمونه هایی از وسواس و افکار مزاحم میتوان بیان کرد عبارتند از:
اندیشه درباره بدن: در این نوع بخشى زیادی از مشغولیت ذهنى بیمار
متوجه بدن اوست. او مرتبا به پزشك مراجعه مى كند و در صدد به دست آوردن دارویى
جدید براى سلامت بدن است
رفتار حال یا گذشته:مشغولیت فکری در رابطه با اینکه مثلا چرا در گذشته آن کار را كرده؟ آیا حق داشته است یا نه؟ و یا اینکه کاری که می خواهد انجام دهد درست است یا نه؟ یا تصمیمات او درست یا علط است؟در رابطه با اعتقادات: گاهى فكر وسواسى زمینه اعتقادى دارد. مسایلى در زمینه خوبی و بدی، وجود خدا و پذیرش یا طرد مذهب ذهن او را به خود مشغول مى دارد.
افکار افراطى: افکار مداوم در مورد اتفاقات ناگوار، نگرانی در مورد مرگ نزدیکان و عزیزان، در ذهن خود مرتبا” صلوات فرستادن به این دلیل که مبادا کم باشد و یا درست صلوات نفرستاده باشم، ضرب یا تفریق اعداد در ذهن بطور مکرر اما بدون قانع شدن، و غیره. بنابراین وسواس فکری یعنی یک فشار حسی و یا یک حس اجباری که باعث می شود فرد وسواسی افکاری را بدون نتیجه ادامه بدهد و معمولا” بسختی قادر به توقف آن هستند، و شاید هم هیچ وقت نتوانند آن را متوقف کنند در نتیجه بیشتر تسلیم آن گردند.
۲. وسواس فکری عملی
یعنی فشار فکری (اجبار) که فرد را به انجام و یا تکرار یک عمل وا می دارد. شستن دست به کرات با وجود اینکه می داند این عمل غیر منطقی است اما قادر به توقف آن نیست. گاهی اوقات یک فرد وسواسی ساعتهای طولانی در حمام می ماند. گاهی اوقات وسواس فکری عملی بسیار خطرناک است مثل وسواس اقدام به خود کشی و دگر کشی.
وسواس عملى به شكل هاى گوناگون خود را بروز مى دهد كه ما به نمونه ها و مواردى از آن اشاره مى كنیم :
شستشوى مكرر:
این بیمارى نزد زنان رایجتر است.
رفتار منحرفانه: نمونه آن اجبار برای دزدى است و در افرادى دیده مى شود كه هیچ گونه نیاز مادى ندارند.
دقت وسواسى: نمونه اش را در منظم كردن بیش از اندازه وسایل است
شمردن: مثل شمردن پله اصرار بر این كه اشتباهى در این امر صورت نگیرد.
راه رفتن راه رفتن اجبارى است. شخص از
این سو به آن سو راه مى رود و اصرار دارد كه تعداد قدم ها معین و طبق ضابطه باشد
علل وسواس (فکری یا عملی)
اگر چه عوامل ژنتیکی در همه اختلالات و بیماریهای جسمانی و روانی زمینه ساز است اما کمتر بیماری است که به خودی خود بروز نمایند مگر آنکه عوامل آشکار سازی وجود داشته باشند تا بیماری بروز نماید. به اعتقاد من از جمله عوامل وسواس و افکار مزاحم افسردگی است و خود افسردگی هم به دلیل وقایع تلخ و ناگوار زندگی، عدم اعتماد به نفس و کمرویی و همچنین طرز تفکر و توقعات فرد از محیط می تواند عامل بوجود آورنده وسواس باشد. آدلر ،وسواس را ناشي از «احساس بي کفايتي» مي دانست. وي عقيده داشت که وقتي کودکان به خاطر وجود والديني بيش از اندازه مسلط يا حمايت کننده، از پرورش احساس «کفايت» در خود باز مي مانند در آنها حالا تي موسوم به عقده حقارت شکل گرفته و به طور ناهشيار به آداب و تشريفات وسواسي روي مي آورند تا براي خود «قلمرويي» ايجاد کنند که بر آن کنترل داشته و بتوانند احساس سودمندي و کفايت کنند. آدلر بيان مي دارد که عمل وسواسي به شخص اين امکان را مي دهد تا بالا خره بر «چيزي» تسلط داشته باشد. معمولا وسواس همگام با بلوغ در افراد پایه گرفته و تدریجاً رشد مىكند. واگر در آنهنگام شرایط براى درمان مساعد باشد بهبودهاى نسبى و دورهاى پدید مىآید وگرنه بیمارى سیر مداوم و رو به رشد خود را خواهد داشت تا جایى كه خود بیمار به ستوه مى آید.
همچنین بررسی هاى علمى نشان می دهد كه وضع هوشى افراد وسواسی در سطحى متوسط و حتى بالاتر از حد متوسط است.
تجارب نشان دادهاند آنهایى كه در زندگى شخصى حساسترند امكان ابتلایشان به بیمارى وسواس بیشتر است و غلبه وسواس بر آنها زیادتر است. در بین فرزندانى كه والدینشان معمولاً محكومشان مى كنند این بیمارى بیشتر دیده مى شود
پیامدهای وسواس و افکار مزاحم
تصور کنید فردی که هجده ساعت در حمام به شستشوی خود مشغول است. چه وقت وانرژی مفیدی را از دست می دهد یا فردی به این دلیل که حتی اگر از یک متری سطل آشغال رد شود احساس می کند که ممکن است نجس یا کثیف شود هیچ وقت منزل را ترک نکند. و یا خانم خانه داری پس از یک مهمانی همه لوازم را باید بشوید. و موارد اینچنینی بسیار. په صدماتی را به خود و اطرافیانش وارد می کند بنابراین پی آمد وسواس و افکار مزاحم بمعنی تخریب زندگی خود فرد و اختلال و سلب آسایش و آرامش برای دیگران می باشد. و بسیار پی آمدهای مخرب دیگر که شرایط بیماری را وخیم تر و بدتر می کند
تشخیص اختلال وسواس چگونه است؟
پزشک می تواند با پرسیدن چند سوال در مورد سوابق پزشکی شما و علائم و سبک زندگیتان اختلال وسواس شما را تشخیص دهد. ممکن است پزشک شما را به لحاظ جسمانی نیز معاینه کند. اگر فکر می کنید اختلال وسواس دارید حتما این قضیه را با پزشکتان در میان بگذارید. بسیاری از افراد مبتلا به اختلال وسواس از حرف زدن با پزشک احساس خجالت و یا ترس می کنند و به همین دلیل برای درمان بیماری خود اقدام نمی کنند
درمان وسواس و افکار مزاحم
وسواس و افکار مزاحم قابل درمان است. اما عواملی چون شخصیت فرد وسواسی، شدت وسواس بیمار، میزان انگیزه بیمار برای درمان و همچنین چگونگی بکار گیری فنون درمان توسط درمانگر و غیره میتواند در درمان انواع وسواس اثر گذار باشد. از جمله روشهای درمانی که در درمان وسواس و افکار مزاحم بکار گرفته میشود دارو درمانی، مشاوره روان شناسی و روان درمانی است.
درمان اختلال وسواس شامل دارو و مشاوره می شود و اغلب بهترین حالت زمانیست که هر دو مورد انجام شود.
برای درمان اختلال وسواس معمولا از برخی از داروهای ضد افسردگی استفاده می شود. ممکن است یک تا سه هفته بعد از شروع مصرف داروها احساس بهتری داشته باشید. اما برای تاثیر گذاری بیشتر، بهتر است این دارو ها را تا 12 هفته مصرف کنید. اگر در مورد درمان خود نگران هستید و بعد از سه هفته احساس بهبود نکردید با پزشکتان مشورت کنید. ممکن است پزشک دوز دارو و یا نوع دارو را تغییر دهد.
مشاوره ای که برای درمان اختلال وسواس به کار برده می شود شامل نوعی رفتار درمانی شناختی است که می تواند به آرامی تماس شما را با چیزهایی که باعث نگرانی شما می شوند بیشتر کند. به عنوان مثال اگر فکر می کنید که با دست زدن به هر جسمی دستهای شما آلوده می شود، شما باید سعی کنید به آن جسم دست بزنید و خودتان را کنترل کنید که بلافاصله برای شستن دستهایتان اقدام نکنید. تا زمانی که تمام اضطراب و نگرانی شما رفع نشده شما باید این تمرین را انجام دهید. این روش در ابتدا می تواند بسیار سخت و دشوار باشد. اما با کمک یک مشاور می توانید این کار را به آرامی عملی کنید و هر دفعه مقداری از این علائم را کاهش دهید.
ممکن است مشاوره های دیگری نیز به منظور تغییر باور های نادرستی که منجر به اختلال وسواس می شوند، به شما داده شود.
روش های درمانی می توانند شدت علائم شما را کم کنند اما ممکن است بعد از درمان و در برخی مواقع با علائم خفیفی از این اختلال مواجه شوید.
اختلال وسواسی می تواند منجر به اظطراب شود
اگر مبتلا به اختلال وسواسی باشید، ممکن است اضطراب شدید را به عنوان نتیجه افکار وسواسی تجربه کنید. اغلب اوقات اجبار برای کاهش اضطراب ناشی از وسواس های رفتاری مورد استفاده قرار می گیرند. این رفتارها شامل موارد زیر می شوند:
مرتبا چک می کند تا مطمئن شود که درها قفل شده اند.
شمارش اشیا، حروف یا کلمات.
دوباره سامان دادن اشیا برای کسب اطمینان از یک نظم یا تقارن خاص.
انجام دادن چند کار مانند روشن و خاموش کردن چراغ پنج بار به این دلیل که پنج عدد "خوب" است.
اختلال وسواسی، توسط وسواس های مشخص می
شود، اما نشانه هااز شخصی به شخص دیگرمتفاوت است. اگر مبتلا به اختلال وسواسی
باشید، ممکن است تیک و حرکات تکرار مانند پلک زدن و یا تیک صورت را داشته باشید.
چندین زیرمجموعه از اختلال وسواسی از جمله یک وسواس به تمیزی، یک وسواس با تقارن و
نظم و جمع آوری، وجود دارد
. بسیاری از افراد مبتلا به OCD، بصیرت به علایم خود دارند
اگر OCD دارید، ممکن است غیرعادی بودن یا بیش از حد وسواس را تشخیص دهید. این می تواند یکی از جنبه های خسته کننده اختلال باشد.
OCD در حدود 2.5 درصد از عمر آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد
هیچ تفاوتی در میزان اختلال وسواس میان مردان و زنان وجود ندارد. مردم همه فرهنگ ها و قومیت تحت تاثیر قرار می گیرند، اما چندین عامل ریسک وجود دارد که می تواند احتمال توسعه این اختلال را افزایش دهد، از جمله:
سن:شما در خطر توسعه اختلال وسواسی در اواخر دوران نوجوانی قرار دارید. هنگامی که به بزرگسالی می رسید، خطر گسترش اختلال وسواسی رخ می دهد.
جنسیت:مردان و زنان به همان اندازه به طور مساوی مبتلا به اختلال وسواس در پی بلوغ هستند، اما مردان بیشتر به احتمال بیشتری مبتلا به اختلال وسواس در طول دوران کودکی هستند.
ژنتیک:داشتن اعضای خانواده مبتلا به اختلال وسواس به طور قابل توجهی ریسک را افزایش می دهد. هرچه فرد نزدیک تر به خانواده شما باشد، خطر بیشتری وجود دارد، به خصوص اگر اختلال آن ها از کودکی یا نوجوانی شروع شود.
رویدادهای مربوط به زندگی ضربه روحی:رویدادهای آسیب زا، مانند سو استفاده جنسی یا مرگ یک فرد محبوب، ریسک را افزایش می دهد.
ساختار مغز:اگرچه تحقیقات کاملا مشخص نیست، اما اعتقاد بر این است که بین علایم و اختلالات مغز یک رابطه وجود دارد.
نشانه های اختلال وسواس معمولا درنوجوانی و اوایل بزرگسالی شروع می شوند
با این حال، کودکان زیر 4 سال می توانند تحت تاثیر قرار بگیرند. اگر چه نادر است اختلال می تواند در اواخر بزرگسالی شروع شود. به طور معمول، اغلب افراد در سن 19 سالگی تشخیص داده می شوند.
ژن مبتلا به اختلال وسواس شناسایی نشده
توسعه اختلال وسواس نتیجه تعامل پیچیده بین تجربه زندگی و عوامل خطر ژنتیکی است. در حالی که هیچ ژن واحدی شناسایی نشده است، محققان می دانند که پیوند ژنتیکی از مطالعات دوقلوها وجود دارد، که نشان می دهد زمانی که یکی از دوقلوها مبتلا به اختلال وسواس باشد، دیگری بیشتر احتمال دارد که مبتلا شود.
. "OCD" نمی تواند با تست خون یا - xری تشخیص داده شود
اگر فکر می کنید که مبتلا به اختلال وسواس هستید، باید یک متخصص بهداشت ذهنی آموزش دیده، مانند روان پزشک یا روان شناس را ببینید تا تشخیص دهید. علایم اختلال شبیه به بیماری های دیگر هستند، پس مهم است که به دنبال کمک حرفه ای باشید.
درمان های موثر موجود هستند
اینها شامل داروهایی نظیر پروزاک(فلوکستین)، زولوفت (سرترالین )، پاکسیل (پاروکستین) هستند که بر سطوح سروتونین و همچنین داروهای روان گردان شامل درمان شناختی - رفتاری تاثیر می گذارند. داروهای روان درمانی می تواند به همان اندازه موثر باشد. محققان همچنین به درمان های دیگر نظیر تحریک عمقی مغز برای افرادی که مبتلا به اختلال وسواس مقاوم در برابر درمان هستند، نگاه می کنند.
استرس می تواند نشانه های اختلال را بدتر کند
میزان استرس را کنترل کنید تا به سمت کاهش شدت و دفعات علائم حرکت کنید.
OCD، بیماری مزمن ذهنی است
تمرکز باید بر روی مدیریت روزمره نشانه ها باشد، به جای اینکه وضعیت را درمان کنید.
این امکان وجود دارد که زندگی کامل و سازنده ای با اختلال وسواس داشته باشید
با مکانیسم های مقابله خوب و درمان در محل، می توانید زندگی شاد و سازنده ای داشته باشید.
OCD بسیار مزمن است
به این معنی است که مبتلا به آسم یا دیابت است. می توانید آن را تحت کنترل بگیرید و بهبود پیدا کنید، اما در حال حاضر هیچ درمانی وجود ندارد. این یک پتانسیل است که همیشه در پس زمینه وجود داشته باشد، حتی اگر بر زندگی تاثیر نگذارد.
تفکر فعلی این است که احتمالا در اصل ژنتیکی است، و درمانی در دسترس نیست تا در آن سطح درمان شود. کارهایی باید انجام دهید تا آن را واقعا کنترل کنید، و اگر نمی خواهید به طور موثر از آن ها در طول زندگی خود استفاده کنید، خطر بازگشت به آن را خواهید داشت. این به این معنی است که اگر از ابزار ارائه شده در درمان / یا رفتاری استفاده نکنید و یا اگر از مصرف دارو دست بردارید (در اغلب موارد) به زودی خود را در محاصره علائم قرار خواهید داد.
دو مورد از ویژگی های اصلی اختلال ، شک و احساس گناه است
در حالیکه هنوز درک نشده است که چرا این گونه است، اینها نشانه های این اختلال تلقی می شوند. در قرن نوزدهم، اختلال وسواس به عنوان "بیماری شک" شناخته شد، که می تواند حتی چیزها را در مورد خود، دیگران، یا دنیایی که در آن زندگی می کنند، مورد تردید قرار دهد.
می توانید و نباید به کمک دیگران برای مدیریت اضطراب خود و یا خوب بودن وابسته باشید
اگر برای مدیریت اضطراب خود به دیگران وابسته هستید، به سوالات پاسخ دهید، به سوالات خود پاسخ دهید، چه کار خواهید کرد؟ حدس من این است که احتمالا ساکت و ناتوان خواهید بود. این درست است هیچ کس نمی تواند بیش از تو به تو کمک کند.
اگر انگیزه شما آنقدر ضعیف است که نمی توانید به تنهایی به کار خود ادامه دهید . همان طور که در ابتدا ذکر شد، از آنجا که بیماری مزمن است، باید یاد بگیرید که آن را در طول زندگی خود مدیریت کنید. همیشه باید کاملا مستقل از مدیریت آن باشید.
هدف هر درمان خوب، آموزش دادن به خودتان برای تبدیل شدن به مشاور خودتان است
در راستای آخرین نکته، رفتار درمانی خوب شناختی و رفتاری باید به شما ابزار لازم برای مدیریت موثر علائم خود را بدهد. با پیشرفت درمان، مسئولیت هدایت درمان باید به تدریج از مشاور به خودتان تغییر کند. در حالی که مشاور ممکن است با دادن تکالیف به شما برای کمک به شما و غلبه بر ترس های خود، شروع کند، باید در نهایت وضعیت های دشوار را در مورد خودتان تشخیص دهید و تکلیف خود را به چالش بکشید.
نمی توانید به حدس خودتان در تصمیم گیری درباره چگونگی مقابله با اختلال وسواس تکیه کنید
بهبودی به زمان نیاز دارد
بازگشت" خطری بالقوه است که باید از آن محافظت کرد
نکاتی برای موفقیت در درمان اختلال وسواس فکری:
همیشه انتظار غیر منتظره ترین چیزها را داشته باشید :
می توانید هر زمان و مکانی فکر وسواسی داشته باشید. تعجب نکنید که قدیم و یا حتی جدیدا رخ داده باشد . اجازه ندهید که شما را متحیر کند. آمادگی استفاده از ابزارهای درمانی را داشته باشید همچنین، اگر افکار جدیدی ظاهر شود، مطمئن شوید و به درمانگر خود بگویید.
مایل به پذیرش ریسک باشید:
خطر بخش جدایی ناپذیر از زندگی است و به همین ترتیب نمی توان از آن خلاص شد .
هرگز از خود یا دیگران اطمینان حاصل نکنید:
در عوض، به خودت بگو که بدترین اتفاق می افتد یا اتفاق افتاده است. اطمینان از اثرات هر نوع تکالیف درمانی که از آن استفاده می کنید را لغو و از بهبود جلوگیری می کند. اطمینان به دنبال یک محرک است، مهم نیست چطور ممکن است سعی کنید آن را توجیه کنید.
همیشه سعی کنید با افکار وسواسی موافق باشید:
هرگز آنها را تجزیه و تحلیل نکنید، سؤال یا با آنها بحث نکنید. سوالاتی که مطرح می شوند، سوالات واقعی نیستند و پاسخی واقعی برای آنها وجود ندارد. سعی کنید در هنگام موافقت با جزئیات دقیق نباشد.
زمان را تلف نکنید تا مانع از فکر کردن شوید:
[ دوشنبه 27 بهمن 1399 ] [ 10:26 ] [ منوچهر ]
[ ]